Wojciechowski Moralna wyĹźszoĹÄ

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

być przyczyną oskarżeń. Przepisy takie mogą być łatwo nadużyte przez
złych pracowników. Zagrażają też ważnej wartości, jaką jest szcze-
rość w stosunkach międzyludzkich. Szorstka nagana jest często
uzasadniona i potrzebna. Praca jest też naturalnym miejscem pozna-
wania osób płci odmiennej; czy kierownikowi nie wolno się zakochać
w pracowniczce? (tak się poznali moi rodzice& ). Poważne nadużycia
ze strony przełożonych w firmach czy urzędach mogą i powinny być
ścigane na podstawie ogólnych zasad prawa karnego.
Pewne kategorie pracowników są pod szczególną ochroną. Pra-
wodawca i opinia społeczna oczekuje np., by nie dyskryminowano
kobiet w ciąży i matek z dziećmi. Podobnie jest z pracą niepełno-
sprawnych. Te uprawnienia mogą jednak być nadużyte. Kobieta
w takiej sytuacji może łatwo przedłużać nieobecność w pracy, za
którą płaci pracodawca i ubezpieczenie (czyli my wszyscy). Czy
ktoś chciałby, by jego dziecko uczyła w szkole matematyczka, która
z powodu zwolnień opuszcza połowę lekcji, a dyrektor zastępstwem
nie dysponuje? Trudno się dziwić pracodawcy, że wobec takiego
ryzyka woli osobę stanu wolnego albo oferuje mniejsze wynagro-
dzenie. Natomiast należy zwalczać przesąd, jakoby matki gorzej
65
pracowały ich sytuacja życiowa oraz potrzeba stałości sprzyjają
bowiem dobrej pracy. Nie jest jednak dobrze, że matki małych dzieci
są przez ekonomiczną konieczność do pracy wyganiane.
Wynagradzanie
Postuluje się, by płaca była sprawiedliwa, słuszna. Co to jednak
oznacza? Stanowisko socjalne, lewicowe, jest takie, że wynagrodze-
nie powinno odpowiadać potrzebom. Rodzi to zasadnicze wątpliwo-
ści. Jakie potrzeby uznać można za uzasadnione? Co czynić, gdy
brak środków? Postulatem socjalistów jest, by pracownicy przejęli
cały dochód z produkcji, a to musi sparaliżować życie gospodarcze.
Częściowo sekunduje temu stanowisku część katolickiej nauki
społecznej z postulatem płacy rodzinnej , zarobków pozwalających
utrzymać rodzinę. Jest to propozycja nieco utopijna. Gdyby narzucić
pracodawcom wyższe płace dla ojców i matek, unikaliby oni ich za-
trudniania w ogóle! Jeśli władza państwowa chce wesprzeć rodziny,
niechże im obniży podatki! Propozycja ta ma jednak pewne uzasadnie-
nie: doświadczony pracownik, ojciec rodziny, pracuje zwykle lepiej.
Sto lat temu uznawano to, młody robotnik zarabiał więc stosunkowo
gorzej, co dziś by może potraktowano jako dyskryminację. W Japonii
płaca bardzo zależy od stażu pracy. W sumie droga do płacy rodzinnej
prowadzi przez obniżkę podatków i rozwój gospodarczy.
Problemy wiążą się też z płacą minimalną, ustalaną przez władze.
Powoduje ona niechęć do zatrudniania ludzi mniej sprawnych, któ-
rych praca jest mniej warta w rezultacie wypadają oni całkiem poza
nawias. Drugim skutkiem jest zatrudnianie na czarno. I tutaj najwięk-
szą pomocą dla zarabiających zbyt mało byłby zwiększony popyt na
pracę, tak by ci, którym zależy na większych zarobkach, znalezli nową
szansę, czy choćby zwiększyli dochody pracując dłużej.
Zatem na przeszkodzie sprawiedliwemu wynagradzaniu stoi
głównie bezrobocie, zmniejszające wartość rynkową wszelkiej pra-
cy. Państwo może tu pomóc, ale nie mnożąc przepisy, jeszcze bar-
dziej krępujące pracodawców i zmniejszające legalne zatrudnienie,
66
lecz ułatwiając sytuację przedsiębiorców i redukując obciążenie po-
datkowe pracy.
Odpowiedz na pytanie, jaka płaca jest słuszna, jest więc nastę-
pująca. Płaca powinna odpowiadać rzeczywistej wartości z uwzględ-
nieniem czynnika długofalowych korzyści. Ustaleniu takiej płacy
zagraża nieuczciwość pracodawców i pracowników, ale jeszcze bar-
dziej zaburzenie mechanizmów ekonomicznych przez szkodliwe in-
terwencje państwa i nadmierne opodatkowanie.
Podsumowując: anomalie stosunków międzyludzkich w pracy
i niesprawiedliwe wynagradzanie wynikają wprawdzie po części
z wad natury ludzkiej, ale także z chorych stosunków prawno-eko-
nomicznych. Gospodarka oparta na sprawiedliwości i wolności, nie
zdominowana przez regulacje państwowe, jest w stanie zapewnić
więcej zadowolenia tym, którzy w niej uczestniczą.
67
Ostatni z grzechów g�ównych
W naszym społeczeństwie wiele zniechęca do pracy, przez co
lenistwo i nieróbstwo można uznać za problem społeczno-ekonomicz-
ny, a nie tylko moralny. Lenistwo znane jest jednak bardziej jako
grzech indywidualny. W katechizmach można bowiem spotkać wyli-
czenie siedmiu grzechów głównych : pycha, chciwość, nieczystość, [ Pobierz całość w formacie PDF ]