[ Pobierz całość w formacie PDF ]
199 Miasto między Tapsus a Hadrumetum, dotąd niezlokalizowane, niektórzy komentatorzy identyfikują je z Uzyttą (rozdz. 41,2). 42 200 Aulus Caecina, zaprzyjazniony z Cyceronem, głośny ze znajomości tzw. disciplina Tusca (etruska sztuka wróżenia), przed bitwą pod Farsalus napisał paszkwil na Cezara. 201 Appian (b. c. II 100) też podaje, że synowi Katona udzielił przebaczenia" (przeł. L. Piotrowicz). 202 Lidnius Damasippus, pompejańczyk, senator rzymski, należał do świty króla Juby (b. civ. II 44, 3). 203 Zama regia, lokalizacja sporna, zdaniem niektórych ba- daczy należy jej szukać na miejscu dziś. Sidi Amor Dżedidi w Libii. 204 Dzięki temu uratowano jego dzieci, a jeden z synów, któremu nadano pózniej imię Gajusz Juliusz, został wychowany w Rzymie i otrzymał obywatelstwo rzymskie, a w 25 r. p.n.e. cesarz August przyznał mu jako sprzymierzeńcowi Rzymu (sociuspopuli Romani) część ojcowskiego królestwa. 205 Appian (b. c. II 100, 415) podaje: Juba i Petrejusz, dowiedziawszy się o tych wydarzeniach, nie myśleli już o żadnej ucieczce ani też jakimś innym ratunku, lecz przy uczcie mieczami wzajemnie odebrali sobie życie" (przeł. L. Piotrowicz). 206 Zamieszkaną przez wrogich Jubie Getulów. 207 Appian (b. c. II 97, 403) podaje: Scypion pozostawiwszy wszystko Afraniuszowi uciekł na morze na 12 statkach bez pokładu" (przeł. L. Piotrowicz). 208 Pompeją, jedyną córką Pompejusza Wielkiego. 209 Appian (b. c. II 100, 416) tak o tym pisze: Utyceńczykom i synowi Katona udzielił przebaczenia; także i córce Pompejusza, którą ujął w Utyce z dwojgiem jej dzieci i odesłał bez żadnej krzywdy do (młodego) Pompejusza" (przeł. L. Piotrowicz). 210 Hippo regius (pózn. Hippona, dziś. Bona), fenicka osada handlowa z XII w. p.n.e. na północnym wybrzeżu Afryki u ujścia rzeki Sebus w dziś. wschodniej Algierii, pózniej miasto kartagińskie. Po bitwie pod Zamą (202 r. p.n.e.) była drugą rezydencją królów Numidii. Po zwycięskiej bitwie pod Tapsus (6 kwietnia 46 r.) Cezar przyłączył to miasto do świeżo utworzonej prowincji Africa nova, wchodzącej w skład prowincji Africa proconsularis, 211 Tacy autorzy, jak Florus (IV 2, 68), Kassjusz Dion (XLIII 9, 5) i Appian (b. c. II 100, 417 n.) podają, że odebrał sobie życie. U Appiana czytamy: Głównodowodzący Lucjusz Scypion ścigany burzą na morzu natknął się na nieprzyjacielskie okręty, z którymi mężnie podjął walkę. W końcu, kiedy mu groziło ujęcie, sam sobie życie odebrał i rzucił się w morze" (przeł. L. Piotrowicz) oraz (II 101, 420): głównodowodzący, Lucjusz Scypion, miecz sobie w pierś wbija i spada do morza" (przeł. L. Piotrowicz). 212 Africa nova, stanowiąca część składową prowincji Afryki. 213 Por. Appian (b. c. II100, 415): Królestwo Juby włączył Cezar do państwa rzymskiego i zarząd jego oddał Sallustiuszowi Kryspusowi" (przeł. L. Piotrowicz). 214 13 czerwca 46 r. 215 Dziś Cagliari. 216 Mieszkańcy leżącego na południowym wybrzeżu Sardynii miasta portowego Sulci, założonego przez Kartagińczyków. Ruiny jego znajdują się obok dziś. miejscowości Pal- ma di Solo, nieopodal małej wioski jeszcze teraz noszącej nazwę Sulci. 217 Patrz przyp. 154. 218 W tym czasie lipiec nosił jeszcze łacińską nazwę Quintilis (od quintus = piąty). Dopiero po zamordowaniu Cezara miesiąc ten ku jego czci przemianowano na Iulius. 219 27 czerwca 46 r. 43 220 Mianowicie w Sulkach (Sulci), Winiolach (Viniolae) i w Feronii (Feronia), które z wyjątkiem Sulk (patrz przyp. 216), leżały na wschodnim wybrzeżu Sardynii. 221 25 lipca 46 r. Tymczasem Senat podjął już uchwałę o przyznaniu mu tryumfów. Appian (b. c. II 101) tak o tym podaje: Wróciwszy do Rzymu odbył Cezar cztery na raz triumfy: z powodu zwycięstwa nad Galami, których wiele, i to bardzo silnych, szczepów podbił, a inne buntujące się poskromił, z powodu zwycięstwa w Poncie nad Farnacesem, z powodu zwycięstwa w Afryce nad sprzymierzonymi ze Scypionem Libijczykami. W ostatnim triumfie szedł też syn Juby, pózniejszy historyk Juba, wówczas jeszcze dziecko. Pomiędzy triumfem nad Galami i Farnacesem odbył też triumf nad Egiptem z powodu zwycięstwa w bitwie stoczonej na Nilu. Z okazji zwycięstwa w wojnie domowej nad Rzymianami bał się triumfować, bo to i jemu nie przyniosłoby chwały, a dla Rzymian byłoby haniebne i złowieszcze: niemniej w pochodach tych niesiono obrazy i różne rysunki przedstawiające wszystkie ich klęski, a nawet wizerunki mężów z wyjątkiem Pompejusza. Tego jednego bowiem nie odważył się pokazać, ponieważ wszyscy bardzo go jeszcze żałowali. Lud jednak mimo lęku wzdychał na widok nieszczęścia swych współobywateli, zwłaszcza gdy zobaczył, jak głównodowodzący, Lucjusz Scypion, miecz sobie w pierś wbija i spada do morza, lub jak się Petrejusz zabija przy uczcie, albo jak Katon niby zwierz dziki rozdziera sobie wnętrzności. Cieszyli się natomiast widząc Achillasa i Poteinosa i śmiali się z ucieczki Farnacesa" (przeł L. Piotrowicz). [ Pobierz całość w formacie PDF ] |