[ Pobierz całość w formacie PDF ]
lexit Maro ipsum Iovem Aeneam exercentem adversis rebus et crebrae occasionem patientiae dantem ad augendam herois virtutem. Per Vene- rem vero intellexit eundem Iovem peculiariter eidem Aeneae providen- tem, ne in hisce adversis caderet. Per Mercurium signincavit eundem Iovem intellectum Aeneae illuminantem ad contemnendas voluptates. Sicque de ceteris. Proinde ingeniose Iunonem et Venerem initio X liti- gantes introducit coram Iove ipsumque Iovem illas. conciliantem, ut insinuaret deum non habere contrarias voluntates et ad unum certum semper inclinare finem et eventum actionis magnae heroicae, etsi cum quadam peripetia et perplexis antecedentibus eventibus. Per Penates vero apparentes Aeneae in somnis lib. III et Tiberinum initio VIII intel- lexit bonos genios, illos quidem ipsius Aeneae custodes, hunc vero to- tius Italiae genium, revelantes heroi voluntatem Iovis. Rursus per Al- lectum, per Tisiphonem, per Diras in XII malos intellexit genios per- missu Iovis agentes. Animadvertis ergo, quam recte poeta Christianus et penitus ad un- guem exclusa sola impietate, magnificentius etiam possit eandem for- mam consectari epicae poeseos, non tantum quoad actiones humanas, artis, naturae, geniorum, sed etiam quoad divinas, id quod toto libro prosecuti sumus. NASK IFP UG Ze zbiorów Wirtualnej Biblioteki Literatury Polskiej Instytutu Filologii Polskiej UG 142 LIBER IV DE ALIA QUADAM UNIVERSALITATE ANALOGIAE, SEU ATRIBUTIONI RERUM PERTINETIUM AD IPSAS ACTIONES POSSIBILES CAPUT I DE REBUS NECESSARIIS AD IPSAS ACTIONES IN COMMUNI Duobus libris prioribus examinavimus et ad praxim reduximus Ari- stotelis speculationem duplicem. Primam: Poesin versari non circa res, ut sunt, sed ut esse possunt vel probabiliter, vel necessario fuerunt. De ipsis enim possibilibus lib. II late in communi disseruimus et lib. III in particulari de possibilibus actionibus humanis, naturalibus, artis, genio- rum et divinis. Secundam doctrinam simul coniunximus et tractavimus desumptam ex cap. 7: Poesin circa universale versari. Hoc autem universale esse, quod cuique conveniat facere seu agere. Et lib. quidem II ostendimus, quid conveniat agere ipsi heroi universaliter; lib. vero III, quid conveniat agere ceteris personis iuvantibus vel impedientibus agentem heroem assignavimusque istius convenientiae toto libro certos et determinatos fontes. Hasque actiones ceterarum personarum et ea- rum universalitatem rettulimus per analogiam attributionis ad ipsam actionem herois magnam, quae, ut diximus, solitaria esse non potest, sed stipatur ceteris actionibus, cum sit plerumque civilis. Sed rursus neque ipsa actio herois, neque ceterae actiones eam concomitantes, qu- ibus tota vita humana exprimitur, nudae esse possunt, sed, ut dicere inceperamus libro superiori, trahunt secum substantiam ipsarum perso- narum ceteraque eiusdem accidentia et ornamenta, praeterea locum, tempus etc. Sicut ergo analogice attribuimus actiones ceteras ad actio- nem unam herois, ita iam personas ipsas, locum, tempus etc. analogice etiam referemus ad ipsas actiones, ut sit futura haec secunda analogia attributionis et altera quaedam universalitas per accidens. Hoc autem monemus nunc sigillatim haec et praeterita praecepta esse quidem pro- pria epicae poesi, communia tamen esse ceteris etiam speciebus: margi- NASK IFP UG Ze zbiorów Wirtualnej Biblioteki Literatury Polskiej Instytutu Filologii Polskiej UG 143 ti, comoediae, tragoediae, mimo, satirae, lyricae, elegicae et epigram- mati imitanti. Primum autem, quod pertinet ad ipsas actiones, est ipsa substantia, seu persona agentis. Vel enim immanet in illa ipsa actio, in quantum v. g. est heros contemplativus exercetque internas actiones, vel ab illo proficiscitur et recipitur in aliis subiectis, tamquam v. g. ab actuoso heroe. Ideo ab illa ipsa persona herois exordiemur. CAPUT II IMITATIO POSSIBILIS PERSONAE HEROICAE Oportet ergo poetam quam maxime speculari omnem possibilem perfectionem naturalem in ipsa herois persona, ut omnibus bonis eum afficiat, quae exigentur vel necessario, vel verisimiliter ad exercitium ipsius actionis. Actio enim perfecta non esse potest nisi perfecti agentis. Necesse est autem tribuere illi et bona naturae, et bona fortunae. Bona naturae sunt alia corporis, iuxta quae perfectissimam Aeneae personam exhibet Maro, nam et formam ipsam corporis illi attribuit excellentem, [ Pobierz całość w formacie PDF ] |